De schuilplaats is het verhaal van Johanna Reiss en hoe zij de oorlog overleefde. Twee jaar en zeven maanden zat zij als kind ondergedoken in het dorp Usselo bij Enschede. Het boek beschrijft kristalhelder wat een kind van een jaar of tien ervaart tijdens haar onderduik. Johanna Reiss emigreerde in 1955 naar Amerika en schreef haar boek in het Engels, in 1972. In Usselo werden zij en haar zus Sini, tien jaar ouder, liefdevol op-gevangen door een eenvoudige boerenfamilie. De stoere Johan Oosterveld, zijn vrouw Dientje, die doodsbang was, en Johans moeder, ‘opoe’.

‘Johan kende geen angst, maar de grootste held was voor mij Dientje, juist omdat ze zo bang was, en toch voor ons bleef zorgen. In Usselo, met veel nsb’ers in de omgeving, dat was heel gevaarlijk. In november ’42, op een donkere avond zijn we bij de Oostervelds gekomen. Bijna
drie jaar op een bovenverdieping, beducht voor verkeerde geluiden.
Dat maakt je heel voorzichtig. Nog steeds hoor ik dingen die er niet zijn. Nog steeds schrik ik van geluiden. Telefoon, die ik niet verwacht… Marcherende soldaten of marsmuziek vind ik ook heel eng, daar ga ik van huilen. Onze schuilplaats was een diepe kast. Eén keer was er overdag een razzia en stonden de Duitsers voor de kast. Als ze er met hun geweer op getikt hadden, hadden ze kunnen horen dat de ruimte hol was.’